Noordenvelders; Chris de Valk
Een gesprek met Chris de Valk is als een wandeling door een dichtbegroeid bos, waarbij de gids nogal eens een ander paadje inslaat om vervolgens op een onverwachte plek uit te komen. De predikant en kunstenaar praat bedachtzaam, soms zelfs filosoferend, over wat hem bezielt. Zijn gedachten vertrouwt hij al jaren aan papier toe, waardoor het niet verwonderlijk is dat hij onlangs zijn vijfde boek uitbracht. De Krant zocht hem op.
Al jaren woont Chris met zijn vrouw Janneke in Peize. ‘Zonder haar ben ik nergens’, geeft Chris maar meteen toe. ‘Zij is altijd mijn drijvende kracht geweest.’ Dat geldt ook voor het uitbrengen van de boeken, waar Chris zelf het geduld voor ontbeert. ‘Voor het contact met uitgeverijen heb je lange adem nodig. Soms duurt het maanden voor je een reactie hebt, soms reageren uitgeverijen helemaal niet. Ik zou me afgewezen voelen, maar Janneke vindt het geen probleem om dit contact te leggen.’
En zo kan het dat Chris zijn vijfde boek uitbrengt. ‘Vogel uit één stuk – een vertelling’ zou aanvankelijk een theater- of muziekstuk worden, maar werd dus een geschreven verhaal. ‘Het verhaal dat ik heb beschreven, voelde niet af’, zegt Chris, die zodoende zocht naar iemand die beelden aan het boek kon toevoegen. Kunstenares Els Brouwer ging ermee aan de slag en Philip Elchers gaf het boek uit. Het resultaat is een fraai vormgegeven boekje, waarbij de beelden het verhaal versterken. ‘Het gaat over een man die op zoek is naar de zin van het leven’, vat Chris samen. ‘Hij komt op den duur bij een rivier, waarbij de vraag is: doorgaan of stoppen? Hij besluit de rivier over te steken, verdrinkt, maar wordt gered en ontwaakt aan de andere kant van de rivier. In een visioen ziet hij een vogel in de mooiste kleuren en besluit hij voortaan naar die vogel te gaan zoeken. De vraag is: zal hij die ooit nog vinden?’ Hierbij is het de schrijver er vooral om te doen om lezers aan het denken en voelen te zetten. ‘Dat is altijd mijn doel’, zegt hij.
‘Ik heb altijd al een drang gevoeld om me te uiten’, vervolgt Chris. ‘Dat gevoel heb ik heel sterk. Niet alleen met schrijven trouwens, ook met gitaarspelen en zingen. Het geschreven woord is voor mij echter het belangrijkst. Een groot bereik is daarbij niet mijn hoofddoel. Als ik een groot bereik als doel had, had ik geen leven. Ik schrijf omdat ik het simpelweg niet kan laten.’ Dat laatste bedoelt de schrijver in de meest letterlijke zin van het woord. ‘Er is een periode geweest dat ik niet wilde schrijven, maar dat alsnog deed. Ik noem het soms een niet ongevaarlijke verslaving. Zie het als een vogel die zingt zoals het gebekt is. Hij kan niet niet zingen.’
‘Volgens mij is het een diep verlangen van de mens om zich uit te drukken. Dat kan op allerlei verschillende manieren, zoals koken. Dat is ook een vorm van expressie’, denkt Chris hardop. ‘Of ik iets wil nalaten? Zeker, dat gevoel is bij mij heel sterk. Dat er iets van je gedrukt staat, dat geeft mij een goed gevoel.’
Waar de Peizenaar zijn inspiratie vandaan haalt, is ook voor Chris soms een raadsel. ‘Ik luister vaak naar een ingeving. Daar wil ik niet te snel mee omgaan. Je begint ergens mee en daar komt dan steeds wat bij. Zoals een koraalrif waar iets aan slibt. Het is een organisch geheel, uit het één komt het ander. Als je er goed in zit, heb je het gevoel dat je één bent met iets anders; een groter geheel. Dat een deel van jezelf oplost, maar je toch ook iets meer je zelf aan het worden bent. Dat is een heerlijk gevoel, vind ik. En juist dat gevoel wil ik graag delen met anderen.’
In de koker van Chris zit nog een kinderboek voor volwassenen, waarvoor hij zichzelf tot deze zomer de tijd geeft. ‘Om met een idee te komen. De uitwerking begint pas later.’ Ook is hij bezig met de manier van begraven in Drenthe rond 1600. ‘Toen diende men van het katholicisme over te schakelen naar het protestantisme. Dat geeft een hele andere manier van begraven, want waar de katholieken dol waren op rituelen, komt dat in het protestantisme veel minder voor. Ik vind het reuze interessant om onderzoek naar te doen.’
Ruim een uur en twee koppen koffie verder, excuseert Chris zich bijna voor zijn uitstapjes. Geduld is een schone zaak, zeker bij een kunstenaar als hij. Zijn laatste werk Vogel uit één stuk is bij Boekhandel Daan Nijman te verkrijgen.