Van Bartje tot de Wiener ijsrevue, van Café ome Henk tot het X-feest
Met Homan Bonder in een paar uur tijd door 65 jaar corsogeschiedenis
EELDE/PEIZE – In Eelde kennen ze hem allemaal: Homan Bonder. Homan is ontwerper bij het Eelder Bloemencorso. Al dertig jaar tekent hij corsowagens voor het prestigieuze festival dat mensen uit binnen- en buitenland naar Eelde trekt. En dat is nog niet alles. Hij werkt namelijk aan een boek. Een boek over 65 jaar Bloemencorso Eelde. Het is de bedoeling dat het volgend jaar verschijnt, ter ere van het 65-jarig jubileum. Homan Bonder neemt de Krant van Tynaarlo mee in de lange historie van het unieke corso dat inmiddels tot het Immaterieel Cultureel Erfgoed Nederland behoort.
Peize, woensdagochtend 10 uur. Homan Bonder zit achter zijn bureau. Hij is goed voorbereid op de komst van de redacteur van de krant. Als er iemand kan vertellen over de geschiedenis van het corso, is het Homan wel. Niet dat hij vanaf het allereerste begin betrokken was toen hij samen met zijn vrouw Willy in hartje Eelde neerstreek, dat gebeurde later. Eltjo Oosterhuis, ontwerper en een kennis vanuit de schilderclub waar ook Homan toebehoorde, vroeg Homan of ontwerpen misschien iets voor hem was. 1990 was het. ‘Probeer het maar’, was de reactie van het corsobestuur toen hij zich aanmeldde. Zijn allereerste tekening werd meteen gekozen. De wijk Nieuw Akkers-Vennerstraat bouwde zijn ‘Vliegende illusie’.
Terug naar de geschiedenis. Want Homan wil beslist niet dat het stuk over hem gaat. Geen Homan Bonder-show. Hij is slechts ontwerper, zegt hij een tikkeltje bescheiden. In een paar uur tijd aan de hand van oude foto’s als Max Verstappen door 65 jaar corsogeschiedenis. De bedenker van het corso is Joop Arends, begint Homan. “Joop Arends was veel aan het werk in de regio van Aalsmeer, waar ook zijn vrouw vandaan komt. ‘Wat ze daar kunnen, kunnen we hier ook’, was zijn mening. Hij toog met een bus met zo’n 150 inwoners van Eelde-Paterswolde om het gebeuren daar te bekijken. Dat bezoekje leverde een bus vol enthousiastelingen op. Samen met Arend Kok, bloemencorsoman van het eerste uur, zette hij alles op alles om het festijn in Eelde te organiseren. In 1957 was het allereerste Bloemencorso een feit. De met dahlia’s versierde wagens werden getrokken door trekkers van verschillende boeren uit Eelde en Paterswolde. De chauffeurs droegen witte pakken met hoedjes van wit crêpepapier. Een dag van tevoren werden de dahlia’s geplukt. Dat gebeurde, net als tegenwoordig, door de wijken zelf. De bloemen werden in houten kistjes gestopt.” Een standaard ritueel tijdens de voorbereidingen is het speldenprikken in piepschuim. Niet het meest leuke klusje weet Homan, maar nou eenmaal noodzaak. Want de spelden tijdens het bloemenprikken uit een doosje graaien is niet te doen. “Je pakt een speld uit het piepschuim en prikt de bloem eraan. Zo werkt dat.” Vanaf het allereerste moment was het corso een succes. Bezoekersaantallen bleven groeien. Het corso trekt inmiddels mensen van over de hele wereld.
In 1959 was er naast de gewone corso ook een kindercorso. “Op de foto zie je een wagen met daarop de tv-toren van Smilde. Gigantisch veel kinderen deden mee. Dit wagennummer 32, kun je nagaan hoe groot het was.” De allereerste bloemenkoningin dateert uit 1968. “Dat was Rita Ubels.Daarna heeft het corso ieder jaar een nieuwe miss gekozen die de titel mocht dragen”, vertelt Homan die meteen maar even een roddel uit de wereld helpt. Het gerucht gaat dat het corso nóg een keer niet door is gegaan. “Flauwekul. Vanaf 1957 is er ieder jaar een corso geweest. Voor mijn boek heb ik alle jaargangen uitgewerkt. Dit jaar is het echt voor de allereerste keer in de geschiedenis niet doorgegaan.” Een kunststukje dat destijds veel stof deed opwaaien was de Wiener ijsrevue, een wagen uit 1969. “De middenbalk is twee meter omhoog gebracht zodat er onderaan de wagen als het ware een ‘ijsvloer’ ontstond. De dames op rolschaatsen voor de wagen waren de schaatssters. Echt uniek destijds.”
Homan Bonder kent het verhaal achter iedere foto. Die van 1971 bijvoorbeeld, waar de volkszanger van Groningen op zat. “Jan Roos was dat. Die man liep altijd te zingen door de straten voor geld. Hij hield zijn hand op en als mensen er een dubbeltje ingooiden keek hij verontwaardigd. Maar die man kon helemaal niet zingen. Hilarisch was dat.” Nog een oudje: 1973. De wagen van Bartje. “Destijds een tv-serie op de NCRV. Iedereen keek ernaar. De hoofdrolspelers uit de serie zaten op de wagen. Vader, moeder en Bartje. ‘Ik bid niet veur brune bonen’, riep hij.”
Nog iets waarvoor heel Nederland uitrukte naar Eelde: de lichtweek. De jaren zestig was het, weet Homan. “Files in Eelde. Echt, Gado-bussen, auto’s, mensen op de fiets. Duizenden mensen kwamen kijken naar de verlichte huizen, winkels, tuinen en gebouwen. Er was ook niks in die tijd. Twintig procent van de bevolking had een televisie.” Een pronkstukje uit de jaren 90: Essher, de Korenbloem. Een ontwerp van niemand minder dan Homan Bonder zelf. Door naar 1996. Een klapstuk. De ommekeer. Een immens grote wagen met vijfmeter lange slierten vol kalebassen, kastanjes bessen en andere spullen eraan. “Het X-feest. Een ontwerp van de architect Haiko Meijer. Weet je wat zijn ontwerp was? Een X. Een kruisje. Maak daar maar iets van, luidde de opdracht. De wagen bracht vernieuwing in het corso. X-feest kreeg de 1e en de ereprijs.”
Een wagen die veel opzien baarde was die van Café ome Henk. Een wagen die in 2003 over het parcours meereed. “Café ome Henk is een boerenschuur van Henk Hartlief die ten tijde van het bloemencorso wordt omgebouwd tot kroeg. De Eekhoornstraat vergadert er. Er is zelfs een keer de openingsvergadering gehouden met –toen nog- de Commissaris van de Koningin”, weet Homan die zelf als bartender op de wagen zat. En als er één jaar het jaar van de hoogtepunten was, is het 2016 wel. Nog nooit eerder het dat een wagen alle prijzen gewonnen die er maar te winnen waren. Confrérie des Fleurs sleepte met ‘Draaiorgel’ de eerste en ereprijs, publieksprijs, ontwerpersprijs, arrangeursprijs en de figuratieprijs binnen. Nog niet eerder gebeurd in de lange geschiedenis van het bloemencorso. Een ontwerp van Patrick Wekema. In datzelfde jaar reed ook het topstuk van Homan mee. De wagen waar hij het meest trots op is, bekent hij. “Anton Pieck, ja, als je me vraagt naar mijn mooiste wagen is dat hem wel. Een supersimpel ontwerp. Een paar paddenstoelen. Het heeft goed uitgepakt. De Eekhoornstraat had alle tweede prijzen gewonnen, knap voor zo’n kleine wijk. Het arrangeursteam kreeg lof van de jury. De ontwerper is overigens de enige die er niet voor kan zorgen dat de wagen in de prijzen valt. Je bent afhankelijk van de netheid van de bouwers.” 2016 was ook het jaar dat de jeugdwagen van de wijk Centrum meereed, de wagen kreeg een eervolle vermelding. De laatste wagen die Homan nog even wil belichten is er eentje van vorig jaar. “‘Little Africa’ uit 2019. De wagen is een eigen ontwerp van kinderen uit Eelderwolde. Een prachtige wagen. Hij werd voortgetrokken door een traptrekker. Het is belangrijk dat jeugd betrokken blijft bij het bloemencorso.”
Tot slot nog even over het boek. Altijd al liep Homan rond met plannen om een boek uit te brengen over het Eelder Bloemencorso. Het laatste –en enige- boek dat er over geschreven is stamt uit 1986. 30 jaar corso door Berend de Vries. De teksten voor bijna alle jaargangen liggen klaar. Een dvd voor ieder corsojaar. Onlangs wist Homan nog 30 kilo aan archiefmateriaal te bemachtigen van iemand die alles bewaard had wat maar met het corso te maken had. “Daar zit uniek materiaal tussen. Ik worstel het allemaal door. Voor het boek wil ik zo volledig mogelijk zijn. Wanneer het klaar is? De bedoeling is volgend jaar, voor het 65-jarig jubileum. Ik heb nog even. En dat heb ik ook wel nodig. Er gaat veel tijd in zitten. Maarre.. het gaat niet over het boek hè? Dit verhaal gaat over de historie”, aldus de ontwerper die de saamhorigheid van mensen in de dorpen het allermooist vindt. “Het corso leeft onder de mensen. Zeker, strijd is er ook. Strijd om de ontwerpen bijvoorbeeld, dat gaat er heftig aan toe. Hoort erbij. Corso is het jaar rond. Het is nog niet afgelopen of ze zijn alweer voor volgend jaar bezig. Die saamhorigheid is uniek.”
