Natuur apotheek
“Bijt op een takje of blad van de schietwilg en dan is je hoofdpijn zo weg” hoorde ik de gids zeggen. “Het werkt als paracetamol, is gratis en staat hier naast de sloot”. Ik moest aan het boek ‘De stam van de holenbeer’ van Jean M. Auel denken. Hierin staat beschreven, hoe de hoofdpersoon Ayla, van de medicijnvrouw leert overleven. Ze leert omgaan met eetbare en geneeskrachtige planten. Ook herinneringen aan mijn moeder kwamen boven. Ze was zeer geïnteresseerd in natuurgeneeswijzen en adviseerde ons als we ergens last van hadden. Ze was de medicijnvrouw van ons gezin.
Een paar dagen later las ik een artikel over ‘de boer als apotheker van de toekomst’. Boeiend. Hier werd de koppeling gelegd tussen de bodem, ons eten, onze darmen en ons brein. Met andere woorden, het belang van een gezonde bodem voor gezond voedsel en onze gezondheid.
Vroeger leefde de landbouwer meer in en met de natuur. Zo ontstond een rijk, kleinschalig, agrarisch cultuurlandschap. Rijk aan planten en dieren, rijk aan biodiversiteit. Met de intensivering van de landbouw zijn deze rijke kleinschalige cultuurlandschappen grotendeels verdwenen. Agrarische monoculturen zorgen weliswaar voor effectieve productieprocessen maar zijn, in verhouding tot de oude cultuurlandschappen, arm aan biodiversiteit. De intensief gebruikte bodem wordt kunstmatig voorzien van voedingsstoffen. Gewassen worden met gewasbeschermingsmiddelen bespoten om een zo groot mogelijke opbrengst te krijgen. Wat betekent dat voor de kwaliteit van de bodem, ons voedsel en onze gezondheid?
Er gaan steeds meer stemmen op om meer landbouwmethoden te gebruiken waarin, op een of andere manier, wordt samengewerkt met de natuur. Het levert een rijker bodemleven en een rijker landschap en meer biodiversiteit op. Natuurlijk weet ik wel dat dit niet van vandaag op morgen kan en dat veel boeren hard moeten werken om hun hypotheek te kunnen betalen. Toch spreek ik steeds vaker boeren die geïnteresseerd zijn in deze vormen van bedrijfsvoering.
Juist in deze oude, rijke cultuurlandschappen vinden we onze natuurapotheek. Een grote diversiteit aan plantensoorten die gebruikt worden in de traditionele geneeskunde. Planten die in de tuin niet misstaan maar ook soorten die vaak als onkruid worden gezien. Ik noem een paar bekende soorten:
De paardenbloem, wie kent haar niet. Deze plant werd onder andere gebruikt als bloedzuiveraar, om gifstoffen af te drijven, tegen maagklachten, als laxeermiddel en om de eetlust op te wekken.
De bloemen van het madeliefje werden onder andere gebruikt tegen gewrichtspijn, verkoudheid, kiespijn en bij wonden en kneuzingen.
De vruchten van de jeneverbes werden, zoals bij veel mensen bekend, gebruikt bij de productie van alcoholische dranken zoals gin en jenever. Maar de jeneverbes werd ook gebruikt bij spijsverteringsproblemen, winderigheid, nier- en blaasproblemen, bij gewrichtspijn en roos.
Van de zuring gebruik je het blad en de wortel. De plant heeft ontstekingsremmende eigenschappen en werd gebruikt bij zweren en ontstekingen maar ook tegen voetschimmel en luchtwegaandoeningen.
De klaproos werd gebruikt bij verkoudheid, luchtwegaandoeningen en het ophoesten van slijm. Fijngemalen zaden vermengd met honing is een uitstekend slaapmiddel.
Natuurlijk mag de brandnetel niet ontbreken. Vaak vervloekt maar ook geliefd. Romeinse soldaten lieten zich door brandnetels prikken om hun bloedsomloop te stimuleren. Deze methode wordt nog gebruikt om artritispijn te verminderen. Brandnetelthee werkt tegen hooikoorts en jicht. Houd je niet van thee? Je kunt er lekkere brandnetelsoep en volgens oud recept ook liefdesdranken van te kunnen maken …
Kortom, kijk eens rond in en om je tuin. Gooi niet elk ongewenst tuinplantje direct op de composthoop maar kijk eerst of het in je huisapotheek past. Lees wel eerst de ‘gebruiksaanwijzing’ voordat je deze planten gaat gebruiken.
Andre Brasse – Puur Natuur - juli 2023
