Puur natuur: Lentekriebels
In maart vieren scholen voor speciaal- en basisonderwijs de week van de lentekriebels. Met de jongeren wordt gesproken over relaties, seksualiteit en weerbaarheid. Het is de bedoeling dat de jongeren voor hun puberteit goed leren omgaan met deze thema’s, ook digitaal. Het is een verplicht onderwerp op scholen en staat daarom in de kerndoelen die voor het onderwijs zijn vastgesteld.
Waarom in maart? Omdat in maart de lente begint. In 2024 was dat op 20 maart, tja … hoe kan het anders, op mijn verjaardag. Soms begint de (astronomische) lente trouwens op 21 maart. Dat heeft te maken met de ronde dat de aarde om de zon draait. Dat rondje duurt namelijk niet precies 365 dagen maar volgens onderzoek 365 dagen, 5 uur, 48 minuten en 45 seconden. Daarom hebben wij om de vier jaar een schrikkeljaar ingevoerd. Zodat we niet teveel in de war raken. In Nederland begint de lente als de dag en nacht ongeveer even lang duren. Dit noemen we ook wel equinox.
De lente staat voor vernieuwing, wedergeboorte maar ook voor loslaten van het oude en start van het nieuwe. We zien dat het ’s ochtends eerder licht wordt na de donkere wintermaanden. De natuur ontwaakt en komt weer tot bloei. Ik wordt ’s ochtends al rond 05:00 uur gewekt door de merels.
De natuur heeft overigens lak aan onze mensen-lente afspraken. Planten en dieren hebben geen kalender of klok aan de muur. Zij reageren op natuurlijke signalen zoals daglengte, temperatuurstijging en hoeveelheid regenval. De opwarming van de aarde zorgde de afgelopen jaren voor een lichte verschuiving van de seizoenen. De eerste lente tekenen laten zich steeds eerder zien. Dieren ontwaken eerder uit hun winterslaap, planten bloeien eerder en ga zo maar door. Daar kleeft een risico aan want tot ijsheiligen in mei is er nog kans op nachtvorst.
Dat de lente begint zie je ook aan het gedrag van dieren. Er wordt al volop geflirt, gebaltst en gepaard. Vogels vliegen met takken en mos door de lucht om nesten te maken. Vooral mannetjes laten zich nu van hun beste kant zien. Ze vertonen ‘patsergedrag’, stoer doen maar ook lief en zorgzaam.
Het ijsvogeltje mannetje bijvoorbeeld brengt visjes naar het vrouwtje om haar gunstig te stemmen. De zogenaamde visoverdracht (foto). Wordt zijn visje geaccepteerd, dan gaat hij ‘macho’ stoer overeind staan (foto). Na een paar visjes is ze meestal bereid om te paren. De ijsvogellente is begonnen.
Kraanvogels dansen de lente in. Als je geluk hebt zie je ze baltsen. Luidruchtig roepend draaien ze met uitgestrekte vleugels om elkaar heen. Ze maken daarbij sprongen van wel enkele meters hoog. Een schitterend en vrolijk gezicht.
Reeën zijn soberder en trekken zich meer terug. Afgelopen maanden kon je grote groepen reeën in het veld zien lopen. In het voorjaar leven reeën meer alleenstaand en verdragen ze elkaar een stuk minder. Moeders verstoten in het voorjaar hun kalveren om in mei - juni weer nieuwe kalveren te krijgen. De stoere, jonge reebokjes worden het eerst verstoten en zoeken een nieuw, eigen territorium.
Het voorjaar is voor veel dieren een kwetsbare periode. Vogels broeden op hun nesten, in bomen en struiken maar ook op de grond. Ze hebben, net als mensen, rust nodig. Daarom wordt op veel plekken aan natuurbezoekers gevraagd om respectvol om te gaan met de kraamkamers van de natuur. Blijf op de paden en hou de hond aangelijnd.
Ik ga maar eens naar de markt, krijg ineens zin in een visje. Ik ben vast geïnspireerd geraakt door de ijsvogels. Lentekriebels….
Andre Brasse – Puur Natuur - maart 2024
